Ελλάδα: μια συνοπτική εικόνα των ψηφιακών δεξιοτήτων  

Εισαγωγή

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 22η θέση στο ανθρώπινο κεφάλαιο μεταξύ 27 κρατών μελών της ΕΕ στην έκδοση του δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) για το 2022, με βαθμολογία 40.1. Η βαθμολογία της Ελλάδας στον δείκτη DESI εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, αν και η βαθμολογία της όσον αφορά το ανθρώπινο κεφάλαιο αυξάνεται από το 2019.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση DESI, το 52 % των ατόμων (ηλικίας 16-74 ετών) διαθέτουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ποσοστό πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (54 %). Ωστόσο, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων, καθώς το 88 % των νέων (16-24 ετών) διαθέτουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (71 %). Το ποσοστό των ειδικών στις ΤΠΕ σημείωσε μικρή πρόοδο, αλλά παραμένει χαμηλό (2,8 %) σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ (4,5 %). Ωστόσο, το ποσοστό των γυναικών ειδικών στις ΤΠΕ (21 %) υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ (19 %). 

Ο δείκτης ψηφιακού μέλλοντος της Microsoft μετρά το επίπεδο ψηφιοποίησης 16 ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Ο δείκτης παρέχει δεδομένα σχετικά με το τρέχον επίπεδο ψηφιοποίησης της χώρας και εντοπίζει τους πιο επιτυχημένους τομείς, αλλά και τους τομείς στους οποίους πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για την επιτάχυνση της διαδικασίας ψηφιακού μετασχηματισμού. Η ψηφιοποίηση γίνεται αντιληπτή μέσω 5 κατηγοριών ψηφιακής ανάπτυξης: Ψηφιακές επιχειρήσεις, ψηφιακή διακυβέρνηση και δημόσιος τομέας, ψηφιακές υποδομές, ψηφιακός τομέας και ανθρώπινο κεφάλαιο. Το συνολικό επίπεδο της βαθμολογίας ψηφιακής ανάπτυξης της Ελλάδας είναι 81, το οποίο είναι κατά 17 % χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΚΑΕ. Σε σύγκριση με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα κατατάσσεται κάτω από τον μέσο όρο στις ψηφιακές επιχειρήσεις, την ψηφιακή διακυβέρνηση και τον δημόσιο τομέα, τις ψηφιακές υποδομές, τον ψηφιακό τομέα, αλλά πάνω από τον μέσο όρο στο ανθρώπινο κεφάλαιο, 96.94 σε σύγκριση με το 100. 

Ο ελληνικός εθνικός συνασπισμός για τις ψηφιακές δεξιότητες και θέσεις εργασίας είναι μια πλατφόρμα συνεργασίας μεταξύ δημόσιων και μη δημόσιων φορέων που προσπαθούν να προωθήσουν τις ψηφιακές δεξιότητες στην ελληνική κοινωνία. Στόχοι του Εθνικού Συνασπισμού είναι η συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων μερών για την εφαρμογή μέτρων με στόχο την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων, την επίλυση του ψηφιακού χάσματος σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και τη διάδοση των πολιτικών της ΕΕ για τις ψηφιακές δεξιότητες στην Ελλάδα.

Επισκόπηση των κρατικών στρατηγικών και των εθνικών πρωτοβουλιών

Κρατικές στρατηγικές

Η Βίβλος για τον ψηφιακό μετασχηματισμό αποτελεί το κύριο στρατηγικό έγγραφο, το οποίο καθορίζει προτεραιότητες για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας κατά την περίοδο 2020-2025. Περιγράφει τις κατευθυντήριες αρχές, τους στρατηγικούς άξονες και τις παρεμβάσεις σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο που αποσκοπούν στην ενίσχυση και τη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Καθορίζει τον στρατηγικό χάρτη πορείας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας κατά τα επόμενα 5 έτη. Η στρατηγική καλύπτει έξι πυλώνες: θ) τη συνδεσιμότητα· II) ψηφιακές δεξιότητες· III) ψηφιακή κατάσταση· IV) ψηφιακές επιχειρήσεις· V) ψηφιακή καινοτομία· και vi) ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας σε κάθε τομέα της οικονομίας. Ως στόχοι αναβάθμισης των δεξιοτήτων ορίζει ψηφιακές επενδύσεις στους ανθρώπινους πόρους, εθνική πύλη για τις ψηφιακές ικανότητες και διάδοση πρωτοβουλιών για τις ψηφιακές δεξιότητες στην Ελλάδα, οι οποίες ευθυγραμμίζονται με τις τελευταίες πολιτικές της ΕΕ.

Τοπρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού (PPsiMet) 2021-2027, το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και το EKT +, συμβάλλει στο όραμα για την ψηφιακή Ελλάδα και στην προώθηση του οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας μέσω: Παροχή νέων και αναβαθμισμένων δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών και εφαρμογών σε επιχειρήσεις και πολίτες, διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των ψηφιακών συστημάτων και υπηρεσιών, ανάπτυξη ψηφιακών πλατφορμών για τη στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ψηφιακός μετασχηματισμός της τοπικής αυτοδιοίκησης, διασφάλιση συνδεσιμότητας πολύ υψηλής ταχύτητας, κάλυψη των αναγκών σε ψηφιακές δεξιότητες και ενσωμάτωση τεχνολογιών αιχμής. Ο προϋπολογισμός της PPSiMet για την περίοδο 2021-2027 ανέρχεται σε 943 004 309 EUR.

Εθνικές πρωτοβουλίες

Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας στηρίζει την ψηφιακή μετάβαση με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, στη συνδεσιμότητα και στις ψηφιακές δεξιότητες. Θα επενδύσει 160 εκατ. ευρώ στην ανάπτυξη δικτύων 5G, 1.3 δισ. ευρώ στον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημόσιου τομέα και άλλα 375 εκατ. ευρώ στην ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων, με σκοπό την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιπλέον, βάσει του σχεδίου θα επενδυθούν πάνω από 500 εκατ. ευρώ στην προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού του συστήματος εκπαίδευσης και υγείας και σχεδόν 750 εκατ. ευρώ στην αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Το 2022 δρομολογήθηκαν διάφορα μέτρα για τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, π.χ. έργα για την ψηφιοποίηση αρχείων και συναφών υπηρεσιών (598 εκατ. EUR)· ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας και των διαδικτυακών υπηρεσιών· και εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, μεταρρύθμιση για την υλοποίηση της στρατηγικής κυβερνοασφάλειας για τον δημόσιο τομέα και μέτρα για τη βελτίωση της συνδεσιμότητας.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των ΜΜΕ εισάγει ένα σύστημα στήριξης που παρέχει κουπόνια σε ΜΜΕ, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά ψηφιακών τεχνολογιών και συναφών υπηρεσιών. Μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας, οι ΜΜΕ μπορούν εύκολα να υποβάλουν αίτηση για στήριξη και να επιλέξουν μια λύση ψηφιοποίησης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Το έργο περιλαμβάνει επίσης συμβουλευτική στήριξη για την ανάπτυξη νέων λύσεων ψηφιοποίησης. Μετά την ολοκλήρωσή του, το έργο αναμένεται να παράσχει στήριξη ψηφιοποίησης σε τουλάχιστον 100,000 ΜΜΕ μέσω του συστήματος κουπονιών και να βοηθήσει τουλάχιστον 1,000 ΜΜΕ να αναπτύξουν νέες ψηφιακές λύσεις.

Πάνω από 500,000 μαθητές, ηλικίας 4 έως 24 ετών, από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και περισσότεροι από 150,000 εκπαιδευτικοί ιδρυμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έλαβαν κουπόνι 200 EUR για την αγορά ταμπλέτας, φορητού υπολογιστή ή επιτραπέζιου υπολογιστή. Το μέτρο «κουπόνια σε σπουδαστές για φορητούς υπολογιστές και άλλα είδη πληροφορικής» απευθυνόταν σε άτομα χαμηλού εισοδήματος, προωθώντας παράλληλα τον ψηφιακό μετασχηματισμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν τα σχολεία έκλεισαν και τα μαθήματα παραδόθηκαν αποκλειστικά διαδικτυακά και απαιτούνταν η χρήση συσκευής ΤΠ, η πρωτοβουλία διευκόλυνε την πρόσβαση στην ηλεκτρονική μάθηση.

Το 2023, τα προγράμματα κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα επιδιώκουν την κατάρτιση 150,000 επιπλέον εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων ΜΜΕ, στους τομείς των ψηφιακών, περιβαλλοντικών και χρηματοοικονομικών γνώσεων. Οι πάροχοι κατάρτισης ανήκουν τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα και πληρούν ορισμένα κριτήρια διασφάλισης της ποιότητας. Σε συνδυασμό με τη μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος διά βίου μάθησης, η επένδυση βελτίωσε το μοντέλο υλοποίησης των προγραμμάτων αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, καθώς και τα εργαλεία συλλογής πληροφοριών για τις δεξιότητες που χρησιμοποιούνται για την πρόβλεψη των αναγκών σε δεξιότητες, γεγονός που ενίσχυσε την ικανότητα του συστήματος να παρέχει κατάρτιση υψηλής ποιότητας και σχετική με την αγορά εργασίας σε όσους την χρειάζονται. Περισσότερες πληροφορίες.

Δυνατότητες χρηματοδότησης

Ευκαιρίες χρηματοδότησης για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση με σκοπό τη στήριξη των ψηφιακών ικανοτήτων των ατόμων και των οργανισμών είναι διαθέσιμες με τη μορφή δανείων, επιχορηγήσεων και χρηματοδοτικών μέσων. Για την περίοδο 2021-2026, οι περισσότερες δραστηριότητες στον ψηφιακό μετασχηματισμό χρηματοδοτούνται μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αλλά και ως δραστηριότητες στο πλαίσιο των προγραμμάτων επιχορηγήσεων του προγράμματος «Ορίζων», του Erasmus +, των ΕΔΕΤ και του ΕΟΠ. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα του ελληνικού Εθνικού Συνασπισμού για τις ψηφιακές δεξιότητες και θέσεις εργασίας και στο άρθρο σχετικά με την πλατφόρμα για τις ψηφιακές δεξιότητες και θέσεις εργασίας.